روش محاسبه دبی و هد پمپ

برای انتخاب و استفاده صحیح از یک پمپ، دو پارامتر اصلی یعنی دبی (Flow Rate) و هد (Head) اهمیت زیادی دارند. این دو عامل تعیین می‌کنند که پمپ تا چه میزان می‌تواند سیال را جابه‌جا کند و چه ارتفاعی را پوشش دهد. در این مقاله، به زبان ساده فرمول‌ها، مثال‌ها و نکات کاربردی برای محاسبه دبی و هد پمپ را بررسی می‌کنیم.

دبی پمپ چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

دبی پمپ میزان حجمی از سیال است که پمپ در یک بازه زمانی مشخص جابه‌جا می‌کند.

فرمول محاسبه دبی

Q=VtQ = \frac{V}{t}Q=tV​

• Q = دبی پمپ (لیتر بر دقیقه یا متر مکعب بر ساعت)

• V = حجم سیال منتقل‌شده (لیتر یا متر مکعب)

• t = زمان انتقال (دقیقه یا ساعت)

مثال عددی

فرض کنید حجم آب انتقالی شما 100 لیتر و زمان جابه‌جایی آن 5 دقیقه باشد:

Q=1005=20 لیتر بر دقیقهQ = \frac{100}{5} = 20 \ \text{لیتر بر دقیقه}Q=5100​=20 لیتر بر دقیقه

این یعنی پمپ شما در هر دقیقه ۲۰ لیتر آب را پمپاژ می‌کند.

هد پمپ چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

هد پمپ ارتفاعی است که پمپ می‌تواند مایع را از نقطه مکش تا نقطه تخلیه بالا ببرد.

فرمول محاسبه هد

H=pρ×gH = \frac{p}{\rho \times g}H=ρ×gp​

• H = هد پمپ (متر)

• p = فشار پمپ (پاسکال)

• ρ = چگالی سیال (کیلوگرم بر متر مکعب)

• g = شتاب گرانش (9.81 متر بر ثانیه²)

مثال عددی

اگر فشار خروجی پمپ شما 200,000 پاسکال باشد و چگالی سیال برابر با 1000 kg/m³ (آب)، آنگاه:

H=2000001000×9.81≈20.38 مترH = \frac{200000}{1000 \times 9.81} \approx 20.38 \ \text{متر}H=1000×9.81200000​≈20.38 متر

یعنی این پمپ می‌تواند آب را حدود ۲۰ متر به بالا پمپاژ کند.

عوامل مؤثر بر دبی و هد پمپ

1. نوع پمپ – مونو پمپ، سانتریفیوژ، دیافراگمی و…

2. سرعت چرخش (RPM) – افزایش سرعت باعث بالا رفتن دبی و هد می‌شود.

3. اندازه پروانه یا روتور – پروانه بزرگ‌تر، دبی و هد بیشتر.

4. ویسکوزیته سیال – هرچه غلظت بیشتر باشد، دبی و هد کاهش می‌یابد.

5. ارتفاع سرریز یا اختلاف سطح – هرچه ارتفاع انتقال بیشتر باشد، هد خروجی کمتر خواهد شد.

مقایسه هد و دبی در انواع پمپ‌ها

سؤالات متداول (FAQ)

۱. دبی پمپ چیست؟
میزان حجم سیالی که پمپ در یک زمان مشخص جابه‌جا می‌کند.

۲. رابطه هد و فشار چیست؟
هد در واقع تبدیل فشار خروجی پمپ به ارتفاع قابل پمپاژ سیال است.

۳. چه عواملی باعث کاهش هد می‌شود؟
افزایش طول لوله، زبری دیواره لوله، اتصالات زیاد و ویسکوزیته بالا.